haytarma (halk oyunu) ne demek?

Haytarma veya Kaytarma (; ), Kırım Tatarlarının millî halk oyunlarından biridir.

Halk oyununun özellikleri

Doğanın dolaşımının sonsuz hareketini sembolize eder.¹

Komşu halklardan Urumlar, Karaylar ve Kırımçaklar da Haytarma dansını yaparlar.²³⁴⁵

Ağır hava, Horan, Çoban oyunu, Yavluk havası, Tım-tım, Emir-jelyal, Dzhiyyn, Godday Haytarması gibi geleneksel Kırım Tatar halk oyunlarından biridir. Özellikle düğünlerde ve bayramlarda yapılan bir halk oyunudur.⁶ Önde gelen temsilcileri arasında Hayri Emir-Zade, Hüseyin Bakkal, Şahzade Mahmutov, Akim Dzhimilev, Anife Çolakova, Selima Çelebiyev, Refat Asanov, Nusret Şabanov, Rüstem Gaziev, Remzi Bakkal, Ali Alimov, Enver Alimov bulunur.⁷

Kırım Tatarlarının gönlünü, kimligini gösterdiği bir oyundur.⁸

Dans hareketlerinin karakteristik özellikleri

Kadınlar ince vücutludur. Kollar omuzların hemen altında yanlara açılmış, dirsekler bükülmüştür. Elleri dalgalı olarak sağdan sola döndürülerek hareket eder. Bacakların ana hareketi ayak parmak uçlarında değişken adımlarladır. Omuzlar yukarı ve aşağı kısa hareketlerle oynarlar. Erkeklerde gergin, zarif bir vücut vardır. Eller omuzların üst tarafına açılır, dirsekler bükülür. Eller yumruk halindedir ve avuç içleri yavaşça kendilerine döner. Bacakların ana hareketi değişken adımlarladır. Omuzlar yukarı ve aşağı, ileri geri hareket ederler. Eşli dansta, dans eden kızlar, partnerlerini zarif ve cilveli hareketlerle dansa ikna ederler. Coğrafi yakınlığı olup yakın temasta bulunulan Kafkasya halkları, Yunanlar, Bulgarlar, Gagavuzlar ve çeşitli Türk halklarının dansları arasında benzerlikler bulunur.⁹

Tarihi

Araştırmacı AV Bogorod'a göre, Haytarma dansının kökeni derviş dansından gelmektedir.¹⁰ Başka bir görüşe göre, 1492 yılında İber Yarımadası'ndan sürgün edilen Sefarad Yahudilerinin Kırım'a gelmesiyle birlikte ortaya çıktı. İlk olarak Kırım Çingeneleri bu dansı onlardan aldı. Ayrıca dansın ilk kaydının 1793 yılında yazıldığı anlaşılmıştır.¹¹¹²

1925 yazında Usein Bodaninsky, Osman Agchoragli ve Asan Refatov, Kırım'ın orta, kırsal ve doğu bölgelerindeki 55 yerleşime 25 dans türü kaydederek bir keşif gezisi düzenledi.¹³

Kültüel etkileri

2013 yılında Ahtem Seitablayev'in yönetmenliğinde gerçekleştirilen Haytarma ilk Kırım Tatar filmi, Haytarma dans performansı ile başlar.¹⁴ Filmde Kırım Tatarı Sovyetler Birliği kahramanı ve test pilotu Ahmet Han Sultan'ın hayatı ve 18 Mayıs 1944 yılı Kırım Tatar Sürgünü ele alınır.¹⁵¹⁶¹⁷ Haytarma "geri dönüş" anlamına da gelmektedir.¹⁸

Kaynakça

Orijinal kaynak: haytarma (halk oyunu). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩

17. Haytarma filminin IMDB sayfası. ↩

18. ↩

Kategoriler